Bờ vực của các nguyên tắc
"Dân mạng hí hoáy vẽ tranh các anh bộ đội vác rau củ đến từng nhà dân. Hình ảnh các anh bộ đội, công an mang lương thực, thực phẩm cho người dân được mạng xã hội chia sẻ mạnh trong thời gian gần đây. Nhiều dân mạng đã nhanh tay vẽ lại đầy cảm xúc." - Tuổi Trẻ Online 26/08/2021
Trong thời đại mà các chị em phụ nữ đang phá vỡ hàng loạt các quy tắc ứng xử trước các anh/em/cháu bộ đội Huyn Bin. Hôm nay Mèo Mập xin phép kể 2 câu chuyện Toán học.
Năm 240 Trước Công Nguyên, nhà toán học Eratosthenes ước muốn đo được chu vi của Trái Đất tại đường xích đạo. Đây là một nhiệm vụ tưởng chừng bất khả thi khi trên bầu trời chưa có các vệ tinh nhân tạo của thế kỷ 20 bay quanh chụp toàn cảnh Trái Đất xanh, chở theo các hệ thống định vị toàn cầu GPS có khả năng cho mỗi mét vuông đất một địa chỉ vĩnh cửu và chính xác ai cũng tìm đến được. Ví dụ Mèo Mập đang ngồi nhấp ly trà lài tại địa chỉ (16.7477841 , 106.9663477). Để thực hiện được nhiệm vụ của mình, Eratosthenes đối mặt với nguyên lý cơ bản của việc đo lường khoảng cách là... phải thực hiện việc đo lường. Có đúng không? Eratosthenes không phá vỡ hoàn toàn nguyên lý này, mà chỉ phá vỡ một phần: chỉ đo khoảng cách từ Syene đến Alexandria. Sau đó ông dùng Toán hình học để tính ra được chu vi Trái Đất tại đường xích đạo là 40,000km, chính xác gần như hoàn toàn so với các đo lường của thế kỷ 21.
Đến năm khi đối mặt với một phương trình bậc 3: x^3 - 15x - 4 = 0 thì các nhà toán học hàng đầu của thời đại phải bó tay vì vấp phải điều kiện x^2 = -121 trong quá trình giải. Nguyên lý toán học chỉ ra rằng bình phương của một số bất kỳ luôn luôn là số không âm. Có đúng không? Chỉ riêng nhà toán học Rafael Bombelli đã đủ dũng cảm để chấp nhận sự tồn tại của một số tưởng tượng nào đó mà khi bình phương lên sẽ cho ra một số âm. Ông ký hiệu nó là i và tiếp tục giải bài toán. Kết quả cuối cùng là số 4. Số 4 kỳ diệu này thoả hoàn toàn phương trình ban đầu mà không hề có bóng dáng của số tưởng tượng nữa. Trong quá trình giải, Bombelli đã du hành sang một cánh cửa vào thế giới song song, nơi của những con số tưởng tượng, và từ đó tìm ra một cánh cửa bước về thế giới hiện tại. Con đường đó có vẻ là duy nhất để có được lời giải. Con đường của sự dũng cảm. Phát hiện số tưởng tượng i của Bombelli còn để lại một gia sản toán học sau đó được ứng dụng vào nhiều công nghệ, trong đó có công nghệ radar tầm soát quân sự và trung tâm kiểm soát không lưu ở mỗi sân bay trên thế giới. Không có Bombelli phá vỡ nguyên lý toán học thì có lẽ cả ngành hàng không cũng khó vượt qua được rào cản kỹ thuật để mang lại sự an toàn như hiện nay.
Phía sau mỗi nguyên tắc là một thế giới của bí mật. Bạn muốn đột phá thì hãy tìm sự đột phá ở bờ vực của các nguyên tắc. Nguyên tắc quyền sở hữu tài sản tư nhân và thị trường tự do là nền móng mặc định của mọi xã hội phương Tây, cho đến khi nó được đặt tên là “chủ nghĩa tư bản” và bị phá vỡ bởi Karl Max, Friedrich Engels để tạo nên “chủ nghĩa cộng sản” then chốt của thế kỷ 21. Và còn đó vô vàn các nguyên tắc không lời, có cái tốt và có cả cái là rào cản của sự phát triển. Ví dụ: “phát triển kinh tế tăng năng lực tiêu dùng sẽ tăng sự ấm no hạnh phúc của xã hội”, “GDP là thước đo của sự phồn vinh”,… Cái tốt cần trở thành nền tảng để xây dựng những cái to lớn hơn. Cái chưa tốt cần sự điều chỉnh sớm và kịp thời. Cái nào thực sự tốt và cái nào là rào cản, Mèo Mập xin để lại mỗi bạn đọc cùng suy ngẫm.
Nhưng trước khi phá vỡ các nguyên tắc rào cản là phát hiện và gầy dựng các nguyên tắc nền tảng. Mèo Mập Blog là một tổ hợp những nguyên tắc sống của… Mèo Mập, là kim chỉ nam hàng ngày. Nhưng có thể phá vỡ một phần các nguyên tắc này để gầy dựng một nền móng mạnh mẽ hơn vẫn luôn là mong muốn của Mèo Mập. Giống như Mèo Mập, một xã hội mạnh mẽ, hạnh phúc, thành công được tạo dựng trên vài nền tảng nguyên lý: công bằng về phân chia lợi ích, bình đẳng về cơ hội, trung thành đối với gia đình, cộng đồng,… Luôn có những cá nhân nổi bật như anh Minh Râu bán rau, anh Tuấn Anh ATM-Oxy, hàng trăm các anh chị đứng ra kêu gọi quyên góp và trực tiếp đi làm từ thiện, các anh chị y bác sĩ và chuyên viên ở tuyến đầu chống dịch, các thầy cô tâm huyết với nghề, các anh chị ngày đêm chăm chỉ lao động bằng con tim và khối óc. Họ là những nguyên lý nền tảng tốt của cả đất nước. Tiếp tục nuôi dưỡng, cải thiện được các nền tảng này thì hàng ngàn cái to lớn hơn như giáo dục, y tế, nông nghiệp, công nghiệp, quốc phòng, an ninh, chính trị… chợt trở nên dễ dàng hơn rất nhiều, và ngược lại. Tương tự, tương lai của mỗi người được tạo dựng trên vài nền tảng mối quan hệ, kiến thức, nhân cách: kiên trì học điều mới, nắm vững chuyên môn hiện tại, đáng tin cậy trong kết quả,… Trong bài “Viên đá nền nảng”, Mèo Mập có viết:
"Các nguyên tắc của ông Bezos đặt ra từ những ngày đầu của Amazon dù tưởng chừng đơn giản nhưng sẽ là một trong những viên đá rất vững chắc cho rất nhiều doanh nghiệp tầm cỡ và bền vững. Thực hiện được cái đơn giản một cách thật xuất sắc tưởng dễ mà khó"
Phía sau các nguyên lý là những bí mật. Bạn muốn đột phá thì hãy tìm sự đột phá ở bờ vực của các nguyên tắc bạn thường mặc định là đúng. Nhưng trước khi đột phá, hiểu cặn kẽ, điều chỉnh và phát huy những nguyên lý tốt bạn đang có là nền tảng quan trọng để bạn vươn xa hơn nữa. Chúc bạn vừa xây dựng được cho mình một nền tảng tốt, vừa có những đột phá khi cần thiết!