Chiếc đồng hồ tinh xảo
“Chủ tịch Quốc hội: 'Không vì dịch bệnh mà không tổ chức được bầu cử’. Các địa phương sẵn sàng kịch bản tổ chức bầu cử trong bối cảnh dịch bệnh, "không để điểm bỏ phiếu trở thành nơi lây lan Covid-19". Chủ tịch Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng bầu cử Quốc gia Vương Đình Huệ trả lời báo chí trước ngày bầu cử 23/5.” - VnExpress 21/5/2021
Ngày xửa ngày xưa có hai thợ đồng hồ, tên là Hora và Tempus, họ đã làm ra những chiếc đồng hồ rất tinh xảo. khách hàng liên tục gọi cho họ và điện thoại của xưởng thường xuyên đổ chuông nhận cuộc gọi từ những khách hàng mới liên tục gọi. Tuy nhiên, xưởng của Hora phát triển ngày càng thịnh vượng trong khi Tempus ngày càng nghèo hơn. Cuối cùng, Tempus đã mất cửa hàng của mình. Lý do đằng sau điều này là gì?
Mỗi chiếc đồng hồ tinh xảo do Hora và Tempus làm ra bao gồm khoảng 1000 bộ phận. Những chiếc đồng hồ mà Tempus làm có đặc điểm là khi anh ta đặt một chiếc đồng hồ đang được lắp ráp dở dang xuống, nó ngay lập tức rơi ra từng mảnh và phải được lắp ráp lại từ đầu. Còn Hora thì thiết kế những chiếc đồng hồ của mình để anh ấy có thể ghép từng cụm gồm khoảng mười thành phần mỗi cụm và mỗi cụm có thể được đặt xuống mà không bị vỡ. Mười cụm nhỏ này có thể được ghép lại với nhau để tạo thành một cụm con lớn hơn và mười trong số các cụm con lớn hơn tạo thành một chiếc đồng hồ hoàn chỉnh.
Câu chuyện này được viết trong bài báo đạt giải Nobel của tiến sĩ Herbert Simon vào năm 1968 để minh hoạ cho lý thuyết hệ thống. Theo Herbert, nguyên lý cơ bản nhất của các hệ thống phức tạp là nó được cấu thành từ những thành phần trọn vẹn tự tổ chức, tự bảo trì đồng thời phục vụ nhu cầu của một hệ thống lớn hơn. Ngược lại, hệ thống lớn hơn điều phối và nâng cao chức năng của các thành phần nhỏ, tự nó trở nên cân bằng, bền vững và hiệu quả. Cách tổ chức phòng chống dịch covid của chính phủ Việt Nam ta cũng là đang điều phối một hệ thống lớn và phức tạp. Quan trọng nhất lại không phải là cách tổ chức ở trung ương hiệu quả bao trùm đến đâu, mà là cách mà mỗi khu phố, phường xã, quận, huyện, thành phố tự tổ chức vận hành để phản ứng nhanh với mỗi ca mới xuất hiện. Chỉ trong vòng vài giờ sau khi phát hiện ca mới, các quận 3, 7, Bình Thạnh, Gò Vấp ở Tp.HCM đã đồng thời thực hiện phong toả cục bộ, xét nghiệm và truy vết diện rộng khá hiệu quả. Nhờ tổ chức địa phương tốt vậy mà năm 2021 đã khác nhiều so với 2020 và bầu cử Quốc hội năm nay chắc sẽ diễn ra suôn sẻ.
Chắc hẳn bạn có một ước mơ lớn. Ước mơ của bạn là gầy dựng một tổ chức lớn, bền vững, đóng góp giá trị cho xã hội. Hay ước mơ của bạn là xây dựng một công ty vĩ đại, là ngôi nhà của hàng trăm ngàn nhân viên và tạo ra sản phẩm phục vụ cho hàng triệu khách hàng. Một trong những bài toán bạn đang hoặc sẽ gặp phải cũng chính là bài toán hệ thống phức tạp giống như chiếc đồng hồ tinh xảo trong câu chuyện của Hora và Tempus. Khi đó bạn có thể nhớ lại câu chuyện này của Mèo Mập và bắt đầu từ những viên gạch nhỏ bền vững, tự vận hành chính là những người nhân viên đầu tiên. Sau đó là những đội nhóm bền vững, đoàn kết tự phối hợp. Sau đó nữa là những phòng ban chức năng lớn hơn. Ngoài ra trong suốt quá trình bạn cũng sẽ cần đào tạo nâng cao chức năng cho từng nhân viên, từng đội nhóm, từng phòng ban, để cuối cùng tạo nên một tổ chức to lớn đến không tưởng mà vận hành hiệu quả.
Khi đó ước mơ của bạn đã hoàn thành. Chúc bạn may mắn!